Đồ thờ sơn son truyền thống

1. Đôi nét về sơn son thiếp vàng
Sơn son thiếp vàng đã có từ lâu đời, trên thế giới rất nhiều quốc gia đã sử dụng để trang trí cung điện , nhà thờ , nhà chùa , hoàng cung. Cùng với sự phát triển và giao thương về kinh tế thế giới, ngày nay sơn son thiếp vàng được ứng dụng rộng rãi, đặc biệt ở các nước phát triển như Nga với Cung điện mùa Đông gần như được dát vàng hoàn toàn , như các nhà thờ ở Barcelona và các chùa lớn ở Ấn Độ hay Thái Lan . 
Ở Việt Nam, sơn son thiếp vàng thường được dùng để trang trí các đồ thờ cúng vì sự tôn nghiêm trang trọng mà nó mang lại .  Người ta có thể ứng dụng sơn son thiếp vàng lên các bề mặt sản phẩm như trên đá , gỗ , kim loại và cả kiến trúc xây dựng … Người thợ đòi hỏi tính thẩm mỹ cao , sự kiên trì , tỉ mỉ và cả năng khiếu bấm sinh.

 Trước kia, các Vua Chúa , gia đình, dòng họ có địa vị thường mời thợ đến nhà làm những bức hoành phi, cuốn thư, câu đối, bình phong sơn son thiếp vàng để dựng trong phòng thờ, phòng khách, nhưng cũng có khi được dùng để mừng những sự kiện quan trọng như tân gia, khi nhận chức, nhận sắc phong…. Đa số cái quý vật để sơn son tốt nhất thì thường được làm bằng gỗ Vàng tâm, Dổi hoặc Mít . Người ta chọn gỗ vàng tâm vì 2 lý do: Thứ nhất là vấn đề tâm linh, gỗ vàng tâm từ lâu đã được coi là thứ gỗ của tâm linh. Lý do thứ 2 quan trọng hơn, đó là đặc tính mềm nhẹ, ổn định và bền theo thời gian. Không có một loại gỗ nào ổn định được như vàng tâm. Đã từng có những cỗ kiệu được làm từ gỗ vàng tâm có tuổi hàng trăm năm mà vẫn sử dụng tốt.
2. Quy trình sơn son thiếp vàng.
 Quy trình sơn son truyền thống bao gồm: hom sơn,làm nhẵn, sơn bả nền,cầm thiếp (sơn và thiếp) rồi đến lọng son hoặc then đen.
 

Hom sơn là công đoạn sử dụng sơn trộn với bột đất thịt mịn ( tốt nhất là đất gan gà) rồi quét lên bề mặt sản phẩm gỗ. Sơn hom sẽ làm đầy các tom gỗ, sau đó bề mặt trở lên nhẵn bóng sau công đoạn làm nhẵn là trà nhám. Sản phẩm sau khi hom được sơn 2 hoặc 3 nước sơn nền trước khi đưa vào cầm vàng hoặc bạc ( thiếp vàng hoặc thiếp bạc lên sản phẩm). Sau khi sản phẩm được thiếp, sẽ đến công đoạn lọng sơn, là việc người thợ tỉ mỉ điểm sơn son hoặc sơn then ( đen) vào các vị trí thích hợp của họa tiết hoa văn, để làm nổi bật đường nét thiếp vàng, thiếp bạc.
 Trên lý thuyết về các nghề thủ công thì Một Chỉ vàng sẽ làm được 2 Quỳ ( 2 cọc lá vàng mỏng ) , mỗi Quỳ gồm 10 thiếp, mỗi thiếp gồm 40 lá vàng vuông độ hơn 1,5cm. Như vậy 1 Quỳ xếp sát nhau được 0,1 m2 và 1 chỉ sẽ được 0,2 m2 . Nhưng trên thực tế thiếp vàng như là xếp ngói, nên thực tế thiếp vàng sẽ bị hao vàng rất nhiều. Tay nghề của người thợ thiếp vàng được đánh giá ở chỗ này, đó là thiếp thế nào để đỡ hao vàng.

Ngày nay thếp vàng sử dụng chủ yếu là thếp vàng công nghiệp, giá thành rẻ mà chất lượng hoàn thiện còn sáng bóng hơn vàng ta. Do vậy, sơn son thếp vàng càng trở lên phổ biến và nằm trong khả năng kinh tế của nhiều khách hàng. Cũng cần phải nhấn mạnh rằng, đặc điểm của sơn son thếp vàng là màu vàng trên sản phẩm được tạo từ các kim loại màu, do đó có độ bền màu cao. Ngoài ra, việc sử dụng thếp vàng ta hay thếp bạc, thếp vàng công nghiệp không khác nhau về tâm linh hay phong thủy, do chúng đều là Kim. Có khác, chỉ khác nhau ở chỗ giá trị kinh tế mà thôi.
3. Bảo quản đồ sơn son truyền thống.
Theo kinh nghiệm bảo quản đồ sơn son thếp vàng thì việc làm sạch có thể dùng nước rửa, và chú ý làm khô ngay sau khi làm sạch.

Vì các sản phẩm sơn dùng cho  sơn son thếp vàng là gốc dầu, nên nếu sơn kín sản phẩm, bạn có thể rửa nước thoải mái mà không ảnh hưởng gì đến lớp sơn, và càng khó để nước ngấm qua lớp sơn gốc dầu để thấm vào gỗ.